A) Het niet willen nemen van de verantwoordelijkheid
De reactie van iemand die ter verantwoording wordt geroepen verraadt dikwijls de ware intenties.
Mensen met goede intenties, bij onbedoeld pesten en zelfs in sommige gevallen opportunistische pesters komen tot inkeer wanneer die verantwoording moeten afleggen over hun gedrag. Ze denken na over hun gedrag en zullen zich realiseren dat ze ergens fouten hebben begaan, zullen zich vervolgens verontschuldigen en aangeven waarom ze gedaan hebben wat ze gedaan hebben. Dit kan leiden tot een open gesprek, een bemiddeling.
De doorwinterde (serie)pester echter, zal een volledig ander maar, op basis van analyse op meer dan 10.000 gevallen van pesterijen, zeer herkenbaar gedrag vertonen wanneer ze ter verantwoording worden geroepen voor ongepast gedrag.
a) De totale ontkenning van alles. Een variant is dat ze de gebeurtenissen gaan minimaliseren (“Dit is zo belachelijk dat het niet loont om erover te praten”) en gebruiken de “Nieuwe start”-techniek (“Ik snap niet waarom we zo zitten door te drammen over het verleden.” en “Kijk, het verleden is het verleden, ik zal je gedrag voor één keer negeren en dan starten we met een nieuwe lei.”) Stel je even voor dat alle misdadigers dit konden zeggen (“Luister, oké, ik heb net 2 mensen vermoord maar dat is nu verleden tijd en dat kunnen we niet veranderen. Laat ons samen focussen op de toekomst!”). Het doel is de aandacht af te leiden door valse verzoening.
b) Wraak: de pester gaat in de tegenaanval. De pester gaat naadloos over van de ontkenning naar een agressieve tegenaanval, beschuldigingen en kritieken die dikwijls gebaseerd zijn op leugens, misleiding en verzinsels. Deze fase zit boordevol leugens, hypocrisie, beschuldigingen, ondermijnen, … Het doel hiervan is pertinente vragen onbeantwoord laten, verwarring zaaien. Het doelwit zal zich dikwijls laten meeslepen om de belachelijke beschuldigingen te verwerpen en na een tijdje weet niemand meer waarover het nu echt ging.
c) Het veinzen slachtoffer te zijn indien (onwaarschijnlijk) de eerste twee fases ontoereikend zouden blijken voor de pester. Ze spelen op de mensen hun emoties door (in het bijzonder) schuldgevoelens op te wekken. Een klassiek ritueel is in tranen uitbarsten, iets wat vele mensen niet kunnen aanzien (medelijden). Variaties zijn diep zelfmedelijden, verontwaardigd zijn, beweren dat zij eigenlijk worden gepest, hevig aangedaan zijn, de “arme ik”-show (“Je weet niet hoe moeilijk het voor mij is, ik moet steeds …”). Andere technieken hier zijn het manipuleren van de mensen hun percepties door zich voor te doen als de gekwetste en het doelwit als de slechterik. Soms kunnen de pesters claimen veel stress te hebben of ziek te zijn om medelijden op te wekken.
Door zich zo te gedragen trachten de pesters de vragen niet te beantwoorden en als dusdanig geen verantwoordelijkheid te nemen voor hun daden. Als je erover nadenkt, dit is eigenlijk het gedrag van iemand van 3 jaar oud. Volwassen mensen groeien hieruit maar dus niet iedereen. Een ander voordeel van deze strategie van de pester is dat het eigenlijk een soort van provocatie is. Het doelwit, die een heel proces heeft doorgemaakt om in dit stadium te geraken ziet dat de pester ermee weggeraakt en dan slaan de stoppen door. De pester maakt hier dan vervolgens handig gebruik van natuurlijk. Ook dit is een valstrik-situatie zoals beschreven bij de gevaren van acties te ondernemen. Je weet nu dat dit een klassiek patroon is voor mensen met slechte intenties. De kans is groot dat je bepaalde mensen in je leven op een totaal andere manier gaat bekijken. Deel deze kennis met diegene die je wil overtuigen. Open hun ogen! Leg hun uit wat er niet klopt aan het gedrag en waarom.
B) Reflectie
Seriepesters koesteren diepliggende haatgevoelens voor mensen die hun gedrag begrijpen en dwars door hun masker kijken. Hun instinctieve reactie hierop is een zeer bittere persoonlijke strijd te lanceren zoals naar gebrek van kwalificaties om zulke uitspraken te doen enz … Pesters haten het om in de spiegel te moeten kijken.
C) Projectie
Pesters projecteren hun tekortkomingen, gedragingen op anderen om hun eigen zwakheden niet onder ogen te moeten zien en er iets aan te doen. De kennis van dit gegeven laat in een overgroot gedeelte van de gevallen toe om zelfs te gaan voorspellen wat de echte zwakke punten zijn van die pester.
Er zijn interessante anekdotische aanwijzingen dat seriepesters buitenechtelijke relaties hebben met iemand anders binnen het bedrijf. In meer dan de helft van de onderzochte gevallen (meer als 10.000) bleek dit zo te zijn.